Dossier GOUD

Ministerie stuurt in miljoenenaanbesteding "Financiën sneed aanbieders bewust de pas af"

Het ministerie van Financiën heeft de aanbesteding van een belangrijk en politiek gevoelig pilotproject op ICT-gebied de afgelopen anderhalf jaar actief `omgebogen'. Tegen de aanbestedingsregels in is in het project --GOUD geheten-- bewust aangestuurd op selectie van een zittende onderleverancier, lijnrecht tegen regeringsbeleid op dit punt in. Dat blijkt uit interne stukken die het ministerie heeft moeten vrijgeven naar aanleiding van een WOB-verzoek dat is ingediend door een Nederlandse not-for-profit-instelling die de aanbesteding niet vertrouwde.

De verantwoordelijke minister, Bos, heeft vanaf voorjaar 2008 de Tweede Kamer bij herhaling het tegenovergestelde voorgehouden, onder meer tijdens een spoeddebat en in een aantal schriftelijke vragenrondes. Een externe contraexpertise voorafgaand aan de aanbesteding had desalniettemin aangegeven dat er belangrijke tekortkomingen waren in de aanbesteding, maar het ministerie was niet bereid om de belangrijkste aanbevelingen van dat advies op te volgen. De minister wist de twijfel bij de kamercommissie mede te overwinnen door zich bereid te verklaren het hoofd 'op het hakblok' te leggen.

"Er is richting de kamer en de verantwoordelijke bewindslieden bewust een ander beeld gepresenteerd dan de werkelijkheid was binnen het ministerie," stelt Michiel Leenaars, directeur strategie van NLnet. "Het is wrang dat juist vanuit het ministerie van Financiën een manipulatie van een dergelijke belangrijke aanbesteding plaatsvond --eens temeer omdat het resulteerde in een onnodig kostbare en onveilige oplossing met een sterke uitstraling naar andere departementen en overheidsinstellingen. De directe schade voor de burger bedraagt vele tientallen zo niet honderden miljoenen, en heeft mogelijk gevolgen voor alle andere ministeries. Dit is heel erg."

Het ministerie was bang dat op basis van functionele specificaties andere producten zouden worden aangeboden `dan voorzien' voor het project dat de eerste fase moest vormen van de nieuwe rijksbrede werkplek. Als maatregel om het risico van `onverwachte productselectie' te beperken werd met medeweten van de stuurgroep onder meer het project op een dusdanig manier gefaseerd dat andere technologieleveranciers dan partners van de huidige onderleverancier Microsoft niet meer konden worden geselecteerd. Als gevolg van de genomen tegenmaatregelen trokken drie van de vijf geselecteerde aanbieders zich terug, en werd het kabinetsactieplan `Nederland open in Verbinding' publiekelijk in de wielen gereden.

Het ministerie had op voorhand al rekening gehouden met een aantal forse juridische claims. Die claims staan een stuk sterker, nu achteraf blijkt dat het ministerie aantoonbaar tegen de geldige aanbestedingsregels heeft gehandeld door bewust leveranciers uit te sluiten van deelname en zelfs de criteria achteraf nog te wijzigen.

• Volledige briefwisseling met het Ministerie i.k.v. de WOB (Wet Openbaarheid van Bestuur)
• Fragmenten uit het Stuurgroepdocument met risico-analyse
• Tijdlijn aanbestedingstraject